Historia

[Şahin Zendî]

1. Początki państwa

Początki historii Hazystanu związane są z wydarzeniami z 1783 r., gdy nad krainą zamieszkałą przez klany Hajsarów, zawisło widmo podboju przez Imperium Astajskie. Pomniejszy wódz jednego z plemion, Aimin Surdebeh, zdecydował się podjąć trudnej misji zjednoczenia wszystkich Hajsarów przeciwko wspólnemu wrogowi. Jednak zanim zdołał przekonać wszystkich wodzów i klanowe starszyzny, wojska astajskie rozpoczęły okupację, a sułtan ustanowił nad tutejszymi terenami namiestnika stosującego surowe prawo wojskowe. Dwa lata cierpienia Hajsarów zbliżyło poszczególne plemiona na tyle, że gdy na początku 1785 r. w Imperium rozpoczął się kryzys związany ze śmiercią sułtana, klany same przybyły do Aimina Surdebeha z propozycją zbrojnego powstania. Wystąpienie to, ku zdziwieniu Hajsarów, nie napotkało wielkiego oporu, a po dwóch wygranych bitwach, wojska astajskie wycofały się za rzekę Arhet. Dwa tygodnie później starszyzny klanowe obwołały Surdebeha swoim wodzem, nadając mu tytuł Ershod (starszy).

[Şahin Zendî]

2. Próba centralizacji

Po opanowaniu całego terytorium, do którego rościły sobie prawo poszczególne plemiona hajsarskie, Aimin Surdebeh rozpoczął trudną misję realnego zjednoczenia i scentralizowania władzy nad rozproszonymi klanami. Nie wszyscy bowiem wodzowie chcieli zrzec się swojej władzy na rzecz Ershoda. Przez kilka lat podróżował on pomiędzy plemionami i prowadził trudne rozmowy ze starszyzną. Większość w końcu przystała na propozycje, a ostatni z wodzów zgodził się na warunki w 1789 r., wtedy to oficjalnie powołano do życia Ershodot Hajsarów (Wodzostwo Hajsarów), na którego czele miał stać wybierany przez Zgromadzenie Starszych Ershod. Poszczególne klany uzyskały szerokie kompetencje, a władza centralna stanowić miała organ nadzorczy, dbający o bezpieczeństwo i rozstrzygający spory pomiędzy plemionami. Organizowanie aparatu państwowego trwało kolejnych kilka lat, a Surdebeh obrał na swoją główną siedzibę miasteczko Herat posiadające niewielki fort.

Obraz autorstwa Jeheseda Ah'Tahiego

[Şahin Zendî]

3. Organizowanie państwa

Zorganizowanie w pierwszych latach nowego państwa, w miarę sprawnie działającej administracji, było jednym z głównych zadań Surdebeha. Stworzył on system urzędów mających pieczę nad tworzonymi przez władze centralne reformami. W 1791 r. wprowadzona została nowa waluta, haz, która zastąpiła kilka rodzajów pieniędzy wykorzystywanych dotychczas w różnych częściach kraju. Zapoczątkowano również budowę dwóch nowych osiedli mających być docelowym miejscem zamieszkania dla części klanów. Nowo powołana Gwardia Klanowa rozpoczęła rekrutację nowych członków oraz rozbudowała system posterunków wokół granic państwa. W 1794 r. odkryto bogate złoża rud w okolicach osady Basharad, która na kilkadziesiąt lat stała się stolicą górnictwa. Dwa lata później Surdebeh ustanowił pierwsze prawo zobowiązujące mieszkańców do płacenia podatków, co spotkało się z dezaprobatą części klanowych starszyzn, które ostatecznie uległy jednak większości i zgodziły się na daninę.

[Şahin Zendî]

4. Problemy graniczne

Jednym z głównych problemów Surdebeha były nieustanne walki toczone na południu z plemionami Sarysów. Były to małe społeczności zorganizowane wokół kilku rodzin, które co jakiś czas decydowały się na wspólne wyprawy łupieżcze. W 1798 r. do Sarysów wysłany został specjalny wysłannik mający rozpocząć rozmowy na temat nienaruszalności granic. Został on zdradziecko zabity, a jego głowa wysłana do Heratu. W związku z tym rozpoczęto przygotowania do wojny, które potrwały około roku. Młode państwo zdołało wystawić około 3 tysięcy zbrojnych, z czego połowę stanowiła regularna Gwardia Klanowa. Pozostali wojownicy klanowi przybyli na wezwanie Ershoda ze wszystkich hajsarskich plemion. Karna ekspedycja na Sarysów rozpoczęła się we wrześniu 1799 r. Po kilku nieudanych próbach nawiązania walki, saryskie grupy bojowe zaczęły wycofywać się coraz dalej na południe. Część prowadzących koczowniczy tryb życia sarysów zdecydowała się złożyć przysięgę wierności Hajsarom i osiedlić się w kraju. Ci którzy tego nie zrobili, zginęli lub uciekli. Po dwóch latach, część saryskich wojowników nie miała już do czego wracać, a Surdebeh mógł powrócić do kraju jako zwycięzca.

Obraz przedstawiający Aimina Surdebeha na czele wojsk

[Şahin Zendî]

5. Rozbudowa stolicy

Chcąc podkreślić swoją pozycję w państwie, Surdebeh zdecydował o rozpoczęciu prac modernizacyjnych w Heracie, który miał stać się stolicą z prawdziwego zdarzenia. W związku z tym w 1805 r. podjęto decyzję o budowie kanałów oraz rozbudowie umocnień, a także stworzeniu drugiego pierścienia murów, tak aby chronić wszystkich mieszkańców, którzy zaczęli coraz chętniej przeprowadzać się do stolicy, a dla których nie było miejsca wewnątrz głównego miasta. Wytyczono również nowe ulice, powiększono i wybrukowano aktualne, a także wykopano kilkadziesiąt studni. Najważniejszym projektem był jednak nowy budynek władz, Pałac Jedności, niewielka dzielnica urzędnicza oraz koszary i biblioteka. Prace trwały kilka lat i pochłonęły sporą część oszczędności państwa. Dlatego w 1812 r. do Heratu przybyła delegacja klanów niezadowolonych z wydawania pieniędzy w ten sposób, pozostawiając resztę kraju samą sobie. Efektem rozmów było powołanie nowego organu, Rady Klanowej, w skład której wchodzili przedstawiciele wszystkich hajsarskich plemion posiadający równą siłę głosu. W ten sposób ograniczona została władza Ershoda, który musiał jeszcze mocniej brać pod uwagę zdanie klanów.

Członkowie Rady Klanowej w strojach ceremonialnych